İster bahçede, ister evde kalsın köpeğin kesinlikle eğitilmesi gerekir. Bununla köpeğin mutlaka bir eğitmen tarafından eğitilmesi gerektiği kastedilmemektedir. Bazı köpekler aile bireylerinin davranışlarıyla kendi kendini geliştirerek eğitilebilirler. Ancak bir köpek ne kadar iyi eğitilirse eğitilsin, kalabalık ortamlara her zaman tasmalı olarak çıkmaları gerektiği unutulmamalıdır.
Aşağıda açıklanan yöntemler bir eğitimin ana hatlarının en basit şekli olup, eğitilecek köpeğe göre değişiklik gösterebilir. |
|
GENEL EĞİTİM |
Genel eğitim köpeğe mutlaka verilmelidir. Kimi köpek bu tür eğitimleri kendiliğinden öğrenir gibi görünse de, bu sırada yanlış alışkanlıklar edinebileceği için aşağıdaki eğitim kurallarına kesinlikle uyulmalıdır.
- Eve Uyum: Öncelikle annesinden yeni ayrılmış yavru köpeklerin eve alıştırılması sağlanır. Genel olarak bu olay pek sorun oluşturmamakla beraber bazen yavru, annesinin ve kardeşlerinin özlemi içerisinde olabilir. Bu yüzden yalnız kaldığı zamanlar ağlamaya başlar. Bunu gidermek için sıcak su konulmuş termofor, bir havlu ile sarılarak yatağına konur (Anne sıcaklığının algılanması için). Burada dikkat edilmesi gereken konu, köpekle fazla ilgilenmemektir. Aksi takdirde köpek sürekli aynı ilgiyi bekler, göremediği zaman da mutsuz olur.
- Yeme İçme Alışkanlığı: Küçük yavru köpeklerde gerekli besini alabilmesi için günde beş öğün verilir. Öğün sayısı köpek büyüdükçe azaltılarak, köpek bir yaşına geldiğinde bire indirilir. Yeme ve içme eğitimi için, köpek önüne konulan besini hemen bitirmeli, bitirmediği takdirde belli bir süre sonra kaldırılmalı (30 dakika) ve yemek hergün aynı saatlerde verilmelidir.
- Tuvalet Alışkanlığı: Bunun için çeşitli yöntemler önerilmektedir.
a. Yavru köpeklerin uykudan kalktıktan hemen sonra veya yamek yedikten belli bir süre sonra, istenilen yere götürülerek tuvaletini yapması beklenir. Yaptığı takdirde ödüllendirilir. Bu yöntemlerden en basitidir.
b. Küçük ve orta yaşlı köpeklerin eğitiminde iyi bir gözlem gerekmektedir. Köpeği sık aralıklarla dışarı çıkartarak, dışarda tuvalet yapması sağlanır. Tuvaletini yaparken köpek sözlü olarak ödüllendirilir. Ancak köpek tuvalet pozisyonu aldığında köpek sahibinin hareket etmemesi ve köpeğin görebileceği bir yerde olması gerekir. Aksi takdirde köpek vazgeçebilir.
c. Evde tuvalet eğitimi: Bu amaçla köpeğin bulunduğu ortama, iki gazete açılımı kadar gazete serilir. Köpek gazete kâğıdının üzerine tuvaletini yaptığı zaman ödüllendirilmelidir. Dikkat edilmesi gereken bir konu da gazete kâğıtlarının bir kaç kat olması ve kirlendikçe üsttekinin alınıp atılmasıdır.
Köpek gazete kâğıdının üzerinden başka bir yere tuvaletini yapıyorsa, tuvaletini yaptığı yer temizlenirken köpek, temizleyen kişinin yanında olmalı ve temizleyen kişinin yüz ifadesinden ve sesinden yanlış bir hareket yaptığını anlamalıdır. Köpek bu uygulamayı öğrendikten sonra, gazete ile kaplı alan küçültülür veya gazete köpeğin tuvaletini yapılması istenilen yere konulur. Ancak bu yer değişimi bir anda yapılmamalı, aşamalı bir şekilde alıştırarak yapılmalıdır. Kimi köpek sahibi köpeği yanlış yere tuvaletini yaparken gördüğünde, köpeğin üzerine doğru koşarak veya bağırarak tuvalet yapmasını engellemek istemektedir. İlk bakışta bu uygulama her ne kadar başarılı olursa da kalıcı bir takım sorunlara neden olabilir. Örneğin, yetişkin bir köpeğin heyecanlandığı zaman idrarını kaçırması bu yüzdendir. Özellikle bu tür eğitimler için sabır ve zaman gerekmektedir. Bazı köpekler bu eğitimi çok çabuk bir şekilde kavrar, bazıları ise daha geç kavrarlar. Bu eğitim 5-7 aylık yaşa kadar verilmiş olmalıdır.
*Bu amaçla uygulanan bir çeşit ticari preparatlar bulunmaktadır, ancak bunların başarı düzeyleri tartışmalıdır.
Bu eğitimde yapılması gerekenler;
- Köpeğinizin daha az idrar yapacağını düşünerek suyunu azaltmayın ya da kesmeyin. Çünkü köpeklerin önünde sürekli su bulundurulması, istedikleri zaman su verilmesinden daha doğrudur.
- Köpeğinizin burnunu idrarını yaptığı yere sürmeyin, çünkü bu kötü ve yararsız bir cezadır. Sadece tuvaletini yaptığı yeri koklamasını sağlayıp, dışarı alın.
- Kimi köpek, kendiliğinden tuvalet yapmak istediği zaman huysuzlanır, köpek sahibi bu davranışa anlam veremez ve köpeği cezalandırır. Bu durumda köpek yanlış bir şey yaptığını düşünerek, daha sonra hareketleriyle belli etmeden istenilmeyen yere idrarını yapar.
*** Köpeğinizin dışarda her yere tuvaletini yapmasına izin vermeyiniz ve tuvaletini yaptığı yeri temizleyiniz. Bu şekilde köpeklerin çevreden olumsuz tepki görmesini de önlemiş olursunuz.
- Çevreye Zararın Önlenmesi: Bu amaçla özellikle küçük yaştaki köpeklerin diş değiştirme döneminde, alışkanlık haline getirdikleri kemirme eylemi giderilmeye çalışılır. Bunun için küçük yaştan itibaren diş kaşıntıları ortaya çıkmaya başladığı dönemde, oyuncak kemikler verilir ve köpeğin çevredeki eşyalara zarar vermesi engellenir. Doğal kemikler de kaynatılarak verilebilir, ancak bunda aşırıya kaçmamak gerekir. Aksi takdirde sindirim bozuklukları görülebilir.
- Tasma Alışkanlığı: Yavru köpeklerin bu alışkanlığı edinebilmeleri için en iyi yöntem, boyunlarına tasmayı çağrıştıracak herhangi bir şeyin takılmasıdır. Küçük yaştan itibaren köpeklerin tasma ile dolaştırılmaları, ilerisi için yararlıdır. Kimi köpek sahipleri, köpek üzerinde güzel durduğu için zincirden yapılmış tasmaları tercih ederler. Ancak, ağırlıklarından dolayı taşıyamadıkları için, küçük yavru köpeklerde bu uygulama yanlıştır.
- Köpeğin Adını Öğrenmesi ve Alışması: Öncelikle tek heceli bir isim seçilmelidir. Yavru köpeklerde yemek verirken, onlarla ilgilenirken, onları çağırırken vb. durumlarda tekrarlanarak köpeğin ismini öğrenmesi ve alışması sağlanır. Dikkat edilemesi gereken bir konu, bu isim seçilirken köpeğin büyüklüğü ve ırkının göz önünde bulundurulmasıdır.
*Kimi köpek sahibi geleceği düşünmeden köpeğe uymayan isimler vermektedir. Bu isimler ileride çevre tarafından yadırganacağı için köpek sahibi bu ismi değiştirmek durumunda kalabilir.
7. Köpeğin Düdüğe Alıştırılması: Bu amaçla köpeğe adı öğretilirken bazen düdük kullanılır, böylece köpek düdük sesine de alıştırılmış olur.
8. Köpeğin Havlamasının Önlenmesi: Yavru köpekler anneleri ve kardeşlerinden ayrıldığında ve yeni bir yere getirildiklerinde yanlarında sürekli olarak birisine gereksinim duyarlar. Yalnız kaldıklarında ise öncelikle sızlanarak daha sonra sızlanmanın şiddetini arttırarak havlamaya başlarlar. Bunun önlenmesi için köpeklerin bulundukları yere, ya saat ya da açık bir radyo konulması iyi sonuç verebilir. Bunun yanısıra köpeğin bulunduğu ortama bir zil konularak köpek havladığında zile basılarak havlaması engellenir. Diğer bir yöntem ise köpek havladığında köpeğin bulunduğu odanın kapısını çalmak ya da kapıya ucunda ağırlık bulunan bir ip bağlayarak ipi çekip bırakmaktır. Bu eğitim sabır gerektirir, her ağlayışında sabırsız davranarak köpeğin bulunduğu yere gidilmesi olumsuz sonuç verir. |
|
TEMEL EĞİTİM |
Eğitimlere başlamadan önce köpeğin eğiticisinin yanında pozisyonu aşağıdaki gibidir. |
|
|
|
|
HATALI DURUŞLAR |
|
BAĞLIYKEN YEDEKTE ESAS DURUŞ |
|
|
A) HAYIR: Bu eğitim diğer eğitimlerin temelini oluşturmaktadır. Bu komut köpeğe küçük yaşta sözlü olarak öğretilir. Köpek bu komutu, sahibinin sesi ve mimiklerinden anlar. |
Komutla birlikte işaret parmağı köpeğe gösterilerek ikaz edilir, böylece köpek işaret olarak komutu öğrenmiş olur. Köpek büyüdüğü zaman bu sözlü komut yanında eğitim veya boğma zinciri kullanılarak fiziksel olarak desteklenmiş olur. Ancak bu tasmaların kullanımı sırasında dikkat edilecek nokta, tasmanın çekme şiddetini ayarlayarak bir anda çekilip bırakılmasıdır. Ayrıca bu komutu fazla kullanmamaya özen göstermek lazım. Aksi takdirde önemini kaybeder. |
|
|
|
B) İZLE: Genellikle küçük yaştan itibaren köpekler dışarıya çıktıklarında, sahiplerini takip ederler. Bu tür alışkanlığı olan köpeklerin eğitimleri daha kolay olur. Bu amaçla küçük yaşta dışarı çıkartıldığında köpeğin adı ve izle komutu birlikte söylenerek köpeğin dikkatini toplaması ve sahibinin peşinden gitmesi sağlanır. Köpek yaşı ilerledikçe bu sözlü komutun yanında tasmadan yararlanılarak bu eğitimin tam yapılması sağlanır. Bunun için köpeğin üzerine eğitim veya boğma tasması takılarak köpek sol tarafta yedeğe alınır ve yürüyüşe başlanır. Köpeğin yürüyüş sırasında başı eğitmenin dizi hizasında olmalıdır. Yürüyüş esnasında komut tekrarlanarak köpeğin alışması sağlanır. Köpek istenmeyen bir harekette bulunuyorsa tasma çekilerek "HAYIR" komutu yanında "İZLE" komutu tekrarlanır. Köpek yaptığı doğru hareketler için ödüllendirilmelidir. Tasmanın gevşek olmasına dikkat edilmelidir.
Bu tasmalı eğitimde başarı sağlandıktan sonra ara sıra tasma köpeğe farkettirilmeden açılarak, köpek serbest olarak izle komutuna alıştırılır.
C) DUR: Yavru köpeklerin bu eğitimi almaları için en etkin yol karşıdan avuç içinin köpeğe dönük olarak "DUR" komutunun tekrarlanmasıdır. Kimi köpek bu komutu anlamayarak eğiticiye doğru hareket etmektedir. Bunu engellemek amacıyla işaret parmağı gösterilerek "HAYIR" komutu ile birlikte "DUR" komutu verilir. Zamanla "DUR" komutu fiziksel olarak desteklenmelidir. Bu amaçla "İZLE" komutundayken ara ara eğitici duraksar, sol elin avuç içi köpeğin burnuna doğru uzatılarak köpeğin ilerlemesi engellenir ve "DUR"komutu bu hareketle birlikte verilerek köpeğin bu komuta alışması sağlanır. Köpek ilerlemek isterse "HAYIR" komutuyla birlikte "DUR" komutu tekrarlanarak köpeğin durması sağlanır. Serbest olarak bu komuta alıştırmak için köpek durduktan sonra avuç içi köpeğe doğru dönük olarak ve komut tekrarlanarak köpekten bir iki adım uzaklaşılır ve geri dönülür. Köpek hareket etmezse ödüllendirilir. Bu durumda köpek ilerlemek isterse "HAYIR-DUR" komutu tekrarlanarak köpeğin durması sağlanır. Daha sonra köpeğe doğru dönük olarak sağ elin avuç içi köpeğe doğru uzatılır ve dur komutu verilerek köpekten uzaklaşılır. Dikkat edilmesi gereken bir konu, bu mesafenin yavaş yavaş açılması ve her defasında geri gelinmesidir. |
|
|
|
|
|
D) OTUR: Yavru köpeklere yemek verirken oturmaları sağlanarak komuta alıştırılırlar. Kimi yavru köpekler, yemeğin hazırlanması esnasında sessiz sakin bir şekilde oturarak yemeği beklerler.
Bu durumda köpeğin adı söylenerek dikkati çekilir, ardından "OTUR" komutu tekrarlanarak köpeğin bu komuta alışması sağlanır. Köpeğin yaşı ilerledikçe sözlü komutun yanında fiziki yaptırım gerekmektedir. Bu amaçla köpeğe "DUR" komutu verildikten sonra sağ el ile tasma yukarıya doğru çekilerek köpeğin kalça kısmını sol elle bastırarark köpeğin oturması sağlanır. Bu sırada köpeğe sürekli olarak "OTUR" komutu tekrarlanarak verilir. Köpek istenilen pozisyonu aldığında, köpeğin sırtı omuzdan kalçaya doğru okşanarak kalça kısmına gelindiğinde el ile bastırılarak "OTUR" komutu tekrarlanır. Daha sonra normal yürüyüş sırasında "DUR" komutundan sonra avuç içi yere doğru köpeğin görebileceği bir şekilde tutularak komut verilir. Böylece köpek "OTUR" komutunu yedekte öğrenmiş olur. (ŞEKİL)
Serbest haldeyken "DUR"komutu verilerek bir kaç adım geri gidilir, avuç içi yere doğru çevrilerek "OTUR" komutu verilir. İstenmeyen bir hareket yaptığında işaret parmağı köpeğe doğru tutularak "HAYIR-OTUR" komutu verilerek, köpeğin oturması sağlanır. Doğru hareket yapıldığında köpek ödüllendirilir.
Bu komut özellikle yürüyüşlerde kaldırımın bittiği yerlerde, karşıdan karşıya geçişlerde tam olarak uygulanmalıdır. Bu yerlerde tekrara bağlı olarak köpek daha sonra aynı yere geldiğinde kendiliğinden komut verilmeksizin oturur. Eğer köpek istenmeyen bir davranışta bulunuyorsa, öncelikle bu davranışın nedeni araştırılmalı ve giderilmeye çalışılmalıdır. Şımarıklık yaparsa veya nedensiz bir harekette bulunduysa ceza olarak köpeğe en büyük ceza verilmelidir. Bunun nedeni bu tür yerlerde en küçük hatanın köpeğin kaza geçirmesine neden olmasıdır. |
|
|
|
|
* Bu komut genellikle "DUR" komutuyla birlikte kullanıldığı için köpek bu komutu birlikte algılar. |
|
E) BEKLE: Bu komutun temelini "DUR" komutu oluşturur. Köpek "DUR" komutunu aldıktan sonra eğitici köpeğe doğru döner ve "DUR" komutu işaretini vererek "BEKLE" komutunu verir. Köpekten uzaklaşmaya çalışır. Köpeğin herhangi bir yanlış hareketi karşısında "HAYIR" komutuyla köpek ikaz edilir. Yanlış hareket yapmadıysa köpek ödüllendirilir. "BEKLE" komutunda köpekten uzaklaşıldığında, köpeğe seslenerek çağırılmamalıdır. Her zaman köpeğin yanına dönülmelidir. Böylece köpek sahibinin onu terkettiği yerde beklemeye alışır. Aksi takdirde köpek belirli bir süre bekledikten sonra sahibinin peşinden gitmek ister. Bu yöntemle her zaman sahibinin geri geleceği düşüncesi köpeğe kazandırılır. Bu bekleme süresi köpeklere göre değişir. |
|
|
|
F) GEL: Küçük yaştan itibaren yavru köpekler oyun, yemek vb. durumlarda çağırılmalarıyla sözlü olarak alıştırılır. Bu yaşta köpeğin adı söylenilerek köpeğin dikkati çekildikten sonra "GEL" sözcüğü söylenilmelidir. Tasmalı eğitimde ise köpeğe "DUR" komutu verilerek köpeğin önüne geçilir ve "GEL" komutu eşliğinde köpeğin tasması çekilir, gelen köpek ödüllendirilir. Bazen köpeğin bu komutu yerine getirebilmesi için güç sarfetmek gerekebilir.
Serbest komutta ise yukarıda anlatıldığı gibi köpek dur komutu ile durdurulur ve köpeğin karşısına geçilip yere çökülerek el dıştan içe doğru hareket ettirilerek "GEL" komutu verilir.
* Dikkat edilmesi gereken bir konu bu komut sırasında, köpekten oldukça fazla uzaklaşıldığı için çevrenin kontrol altında tutulmasıdır. Köpek yanlış bir harekette bulunduğunda "GEL"komutu ile çağırılarak cezalandırılmalıdır. |
|
|
|
G) TOPUK: Bu eğitimde amaç çağırıldığında köpeğin eğiticinin sol tarafında yerini almasıdır. Bu eğitimin temelini "GEL" komutu oluşturur. Eğitici köpeğin karşısında yerini aldıktan sonra sol eliyle bacağına vurarak "TOPUK" komutunu verir ve sağ elinde bulunan köpeğin tasmasını çekerek köpeğin eğiticinin sağ tarafından dolaşarak sol bacağının yanında yerini almasın sağlanır. Köpeğin herhangi bir hatası karşısında "HAYIR" komutu ile ikaz edilir. |
|
|
G) TOPUK KOMUTU ( TASMALI) |
|
H) YAT: Kimileri tarafından gereksiz bir komut olarak değerlendirilir. Bazen köpekler bu komutu anlamakta zorluk çekerler ve hatta direnirler. Bu eğitim için en basit yol, köpek "OTUR" komutundayken bacaklarını tutarak oturması için omuz bölgesinden basınç uygulayıp "YAT" komutu tekrarlayarak köpeğin pozisyonunu almasının sağlanmasıdır. Köpeğin direndiği durumlarda "HAYIR-YAT" komutuyla köpek ikaz edilir.
Serbest eğitimde ise eğitici köpeğin karşısında yerini alır "OTUR" pozisyonundaki köpeğe "YAT" komutuyla birlikte sağ kolunu arkadan dolaştırarak omuz hizasına kadar yere paralel biçimde indirir. Böylece köpeğin yatması sağlanır, komuta uyulmadığı takdirde eğitici köpeğe doğru yaklaşır ve köpeğin ön ayaklarını ileriye doğru çekerek yatma durumuna gelmesini sağlar. |
|
|
|
I) ATLA: a) Yüksek atlama: Bu eğitim için köpek öncelikle atlayabileceği engeller üzerinde tasmada ve yedekte çalıştırılır. Engelden korkmaması için köpek engel etrafında dolaştırılır ve koklamasına izin verilir. Eğer köpek atlamamakta direnirse, sahibi veya eğiticisi de köpekle birlikte atlamalıdır ve olay köpeğin sevebileceği eğlenceli bir hale getirilmelidir. Daha sonra yüksekliği artırılarak, köpek daha yüksek engellerden atlamaya alıştırılır.
Zaman içerisinde tasma açılarak eğitici engelin karşı tarafına geçer ve köpeği karşıdan çağırır. Köpek engele geldiği sırada "ATLA" komutuyla köpek aktive edilir. Köpek engelin yanından geçmeye çalışırsa "HAYIR" komutuyla ikaz edilerek doğru atlaması sağlanmaya çalışılır.
Köpek her atlayışından sonra "AFERİN" denilerek ve sevilerek ödüllendirilir.
b) Uzun atlama: Temel yukarıda tanımlandığı gibidir. Öncelikle iki engel arasında hayvanın atlayabileceği kadar mesafe bırakılır, zamanla bu ara açılarak hayvanın uzun atlayışlar yapması sağlanır, bu eğitim özellikle av köpeklerinde önemlidir.
* Bu eğitim gereksiz olarak değerlendirilse de köpeklerin park vb. geniş alanlarda serbest bırakıldıklarında rahat ve güvenli hareket edebilmeleri ( süratli hareketlerde yanlış adımlar atarak incinmemeleri) açısından önemlidir. |
|
|
|