Son yıllarda hızla gelişmekte olan değişik ekokardiografi yöntemleri sayesinde, kongenital ve edinsel kalp hastalıklarının tanısı yüksek bir güvenirlilik ile doğru olarak yapılabilmekte, ayrıca hastanın sağaltıma verdiği cevap da incelenebilmektedir. Kongenital kalp hastalıklarından; patent ductus arteriosus, aortik stenoz, pulmoner stenoz, ASD, VSD, fallot tetralojisi, atrioventriküler kapakların displazisi ekokardiografi ile incelenebilir. Yine edinsel kalp hastalıklarından; mitral kapak yetmezliği, trikuspital kapak yetmezliği, endokardiyoz, bakterisel endokarditis, kardiomyopati, diroflariasis ve pericardial effüzyonlar da ekokardiografi ile tanınabilmektedir.

KONGENİTAL  KALP  HASTALIKLAR

   Küçük ve orta boy köpek ırklarında edinsel mitral yetmezlik, en çok endokardiyoz nedeniyle görülmektedir. Kapak yaprakları progressiv, yangısal olmayan dejeneratif değişiklikler nedeni ile düzensiz olarak kalınlaşmış ve deforme olmuştur. Edinsel mitral yetmezlik bulunan kedi ve iri cüsseli köpek ırklarında ventriküler dilatasyonun bir sonucu olarak valvuler yetmezlik meydana geldiğinde, genellikle sekunder bir kardiomyopati de gelişir.
   Mitral yetmezlik, sol atriumun dilatasyonu ile sonuçlanır ve bu ultrasonografik muayenedeki en belirgin özelliktir. Myokardial hastalığın yokluğunda sol ventrikül değişen derecelerde dilatasyon, hipertrofi ile normal ya da artmış kısalma fraksiyonu sergileyebilir. Bu ventriküler değişiklikler, kalpten kan pompalanmasını muhafaza etmeye yarayan destekleyici (kompanzatör) değişikliklerdir. Mitral yetmezliğin sonraki dönemlerinde myokardiumun hastalığı da görülebilir, böylece kardiak motilite düşecektir.
   Mitral yetmezlik endokardioz nedeniyle olduğu zaman, kapak yaprakları ultrasonografik muayenede düzensiz olarak kalınlaşmış görülür. Eğer yapraklar oblik olarak görüntülenirse, bir artefaktsal kapak kalınlaşması görülebilir. Bu yüzden herhangi bir kalınlaşmanın devamlı olarak görünür olduğundan emin olmak gerekmektedir. Kapak yapraklarının anormal hareketi de ekokardiografide tespit edilebilir. Eğer korda tendinea' nın akut rupturu oluşursa, ventriküler sistol esnasında mitral kapağın sol prolabsusu görülür.
   Hastalarda sonradan ortaya çıkabilecek sol kalp yetmezliği nedeni ile prognoz şüphelidir. Sağaltım semptomatiktir, kardiotonik kürleri (Digoksin, oubain, strofantin vb.) ve ödem durumunda diüretikler kullanılır.

   Edinsel trikuspital yetmezlik, köpeklerde çoğunlukla endokardioz sebebiyle meydana gelmekte ve genellikle mitral yetmezlik ile birlikte görülmektedir. Endokardioz, triküspital kapakla birlikte mitral kapağıda etkilemektedir. Ancak bazı hayvanlar, mitral kapağı ciddi şekilde kapsamadan önce sadece triküspital yetmezlik belirtileri de gösterebilir. Triküspital yetmezlik, ultrasonografik olarak tespit edilebilen sağ atrial dilatasyona yol açmaktadır. Endokardioz ile ilişkili valvuler kalınlaşmalara dikkat edilmelidir.

ENDOKARDIOZ

   Köpekler yaşlandığı zaman bazen bir mukopolisakkarit, valvulanın kenarlarında birikir ve fibröz bir doku oluşturarak sertleşir. Bu durum; valvulada kalınlaşmaya, nodullerin oluşmasına ve daralmaya sebep olur. Buna bağlı olarak valvula deforme olur ve sistol sırasında tam olarak kapanamaz. Bu nedenle kanın sol atriuma regurgitasyonu ( geri dönüşü ) meydana gelir. Yaşlılık sırasında oluşan bu değişikliklerin sebebi bilinmemektedir. Bu yetmezliğin derecesi hayvandan hayvana değişmektedir. Mitral valvula giderek kanın sol atriuma geri dönmesine yol açtığından, sol atrium bu yeni volümü karşılamak için dilate olur. Bu daha büyük volümü pompalayacak yeni güce ulaşmak ve dilatasyonla yaratılan parsiyel hipertansiyonu hafifletmek için sol ventrikül de yavaş yavaş hipertrofiye olur.
   Ekokardiografide bazı köpeklerde sol ventrikül kontraktilitesinde azalma görülse de bu genel kural değildir. Çoğunlukla dilatasyon ile sol atrium ve sol ventrikül hipertrofisi belirlenmektedir. Sol kalp yetmezliği muhtemelen kontraktilite düşüklüğüne değil, volüm artışına neden olur.
   Yavaş ve progressif olarak gelişen bir endokardiozda, sol ventrikülün hipetrofisi ve dilatasyonu için zaman gereklidir. Endokardioz, yaşlı köpeklerde görülür, fakat seyrek olarak genç köpeklerde kalp yetmezliğine kadar gelişir. Endokardiozun dört yaşından küçük köpeklerde üfürüme ve altı yaşından küçüklerde de kalp yetmezliğine yol açması enderdir. Kedilerde görüldüğü bildirilmemiştir. Olguların çoğunda diüretikler ve kafes istirahatı etkili olup, kalp glikozitleri (Digoksin, oubain, strofantin vb.) oral yoldan kullanılabilir.

BAKTERİYEL  ENDOKARDİTİS

   Çeşitli mikroorganizmaların endokartta meydana getirdiği yangı ve bozukluklara bakterisel endokarditis denir. Köpeklerde distemper, metritis, deri yaralanmaları gibi septisemik ve piyemik hastalıkların seyri sırasında bakterisel endokarditis oluşabilmektedir. Bakteriyel wendokarditis büyük çoğunlukla aortik ve mitral kapakçıkları etkiler (endokarditis valvularis) bu etki dolayısıyla kalp boşluklarına toplanan kanın vücuda pompalanması aksar ve konjestif kalp yetmezliği gelişir. Bakteriyel endokarditis köpeklerde pek yaygın değildir, kedilerde ise nadirdir. Klinik olarak akut ve kronik seyirli olabilmektedir.
   Ultrasonografik olarak kapakların etkilenmesi sonucu gelişen valvuler vejetasyonlar düzensiz olarak kalınlaşmış ekojenik kapakçıklar gibi tespit edilebilirler. Kalınlaşmalar daha parlak endokardioz da görülenden daha düzensiz olabilmektedir. Ancak kesin tanıya varılmadan önce anamnez, klinik belirtiler ve kan kültürü sonuçları mutlaka dikkate alınmalıdır.
   Görülebilen diğer ultrasonografik özellikler, valvuler yetmezliğin sonucu oluşan görüntülerdir ve hastalığa yakalanan kapakçığa göre değişir. Hafif derecedeki bakterisel endokarditis, iki boyutlu ekokardiografide belirlenen normal bulgulara dayanılarak elimine edilmelidir.

KARDİOMYOPATİ

   Kalp kasında görülen hastalıklara genel olarak kardiomyopati denir. Kardiomyopati; hipertrofik ve dilate olmak üzere iki grupta sınıflandırılabilir.
   Köpeklerde idiopatik kardiomyopati, nispeten büyük ve iri cüsseli ırklarda yaygındır. Ancak çoğu kez edinsel kapakçık hastalıklarından az görülmektedir. Dilate form, nadir olan hipertrofik formdan daha sık görülür. Dilate kardiomyopati ultrasonografik olarak kolayca tanınabilir. Sol ventriküler dilatasyonla birlikte genellikle hafif şiddetli sol atrial dilatasyonda vardır. Sağ atrial ve sağ ventriküler dilatasyonda görülebilir ancak genellikle daha az önemlidir. Myokardial kontraktilite azalmıştır ve bu durum düşük hesaplanmış ventriküler kısalma fraksiyonu ile sonuçlanır. Aortik çıkış alanının uniform olarak daralmış görüntüsü sonucu zayıflamış bir kardiak çıkış meydana gelmektedir. Hipertrofik formda ise ventrikül serbest duvarı ve septumun belirgin hipertrofisi belirlenir. Hipertrofi, tüm bölgeleri eşit olarak etkileyebilir veya asimetrik bir dağılım gösterebilir.
   Kedilerde kardiomyopati, edinsel kalp hastalıklarının en yaygın olanıdır. Hem dilate hem de hipertrofik formlar görülür ve bazı olguların her iki formun özelliklerine sahip olduğu belirlenebilir. Ultrason, uygun sağaltım seçiminde önemli olan iki ayrı tip kardiomyopatinin ayrımının yapılmasını sağlar. Dilate kardiomyopati, dört kalp odacığının da dilatasyonu ile sonuçlanır. Sol ventriküler duvarda sistol sonunda hafif bir kalınlaşma belirlenir. Aortik çıkış alanı, zayıf kardiak çıkış dolayısıyla uniform olarak daralmış olabilir. Tromboembolizm, yaygın bir komplikasyondur. Bu olayda atriumlarda düzensiz orta büyüklükteki kitleler görülebilir.
   Hipertrofik kardiomyopatinin karakteristik özelliği ise ventrikül serbest duvarının ve septumun hipertrofisidir. Her iki atriumda da dilatasyon izlenebilir. Yaşlı kedilerdeki hipertrofik kardiomyopatinin daha önce geçirmiş olduğu bir hipertiroidizme bağlı bir sekel olarak gelişmiş olabileceği hatırda tutulmalıdır. Diyetteki taurin eksikliğinin de kedilerde kardiomyopatinin gelişiminde etkili olduğu bildirilmektedir. Özellikle kedilerde hipertrofik kardiomyopatinin prognozu, dilate kardiomyopatiye göre daha iyidir. Hastalar. Tedavi ile bir yılı aşkın bir süre yaşatılabilir.

DİROFLARİASİS

   Diroflaria türü parazitlerin larvaları perifer kanda yaşarken, erginleri sağ kalpte ve pulmoner arter içerisinde yaşar. Ergin parazitlerin kalınlığı 1 mm, erkeklerin boyu 12-20 cm, dişilerin boyu ise 25-30 cm uzunluktadır. Parazitlerin tek olarak tanımlanması, küçük boyutlarda olmalarından dolayı çok güçtür. Fazla miktarda yanyana bulunan parazitler ise çizgisel ekojenik yapılar şeklinde sağ kalpte ve pulmoner arter içerisinde tanımlanabilmektedirler.
   Ekokardiografide; sağ ventriküler hipertrofi ve pulmoner arter dilatasyonu belirlenir. İlerlemiş olgularda; sağ atrium dilatasyonu ve sağ kalp yetmezliği belirtileri de izlenebilir. Kalp içerisindeki dirofilarialar endokarditise de neden olabilmektedir.
   Diroflariasis; kedilerde hafif ve orta şiddetteki olgularda köpeklerdekine benzer değişikliklere yol açar. Sağ ventrikül büyümesine ise daha seyrek rastlanmaktadır. Ayrıca, pulmoner arter genişlemesi düzensizdir.
   Kalpteki ergin parazitleri ilaç kullanarak tedavi etmek çok zordur. Bu amaçla; dietilkarbamazin, tiasetarsamid, levamizol ve ivermektin preparatları kullanılabilir.
   Son yıllarda cerrahi girişimle, açık kalp ameliyatı yapılarak ergin parazitlerin temizlenmesi üzerine çalışmalar sürmektedir. Bu amaçla kullanılan yöntemlerden birinde arteria pulmonalise cerrahi teknik ile girildikten sonra ergin parazitlerin mekanik temizliği yapılmaktadır.

   Kalbi saran perikardial kese içerisinde sıvı birikmesine ''perikardial effüzyon '' denir. Büyük ve iri cüsseli köpek ırklarında seyrek, kedilerde ise nadiren görülür. Ultrason, kardiomegaliden ileri gelen perikardial effüzyonun ayrımının yapılabilmesi ve herhangi bir perikardial effüzyonun nedeninin araştırılması için seçilen bir görüntüleme tekniğidir. Sıvı, epikardium ve perikardiumu ayıran bir ekolüsent bant olarak kolayca tanınabilir. Köpeklerde perikard kesesinde 50 ml kadar serum fizyolojiğin ultrasonografik olarak tespit edilebildiği deneysel olarak gösterilmiştir. Her sıvı yer çekiminin etkisi altında yer değiştirir, bu nedenle hayvanın pozisyonu sıvının muayenesi yapılırken dikkate alınmalıdır. Hem epikartta hemde perikartta kronik olgularda ekojenik bir kalınlaşma görülebilir. Eğer çok miktarda bir perikardial sıvı mevcutsa M Mod ekokardiografide değişik pikler ortaya çıkacaktır.
   Kardiak tamponlamaya neden olacak miktarda sıvı birikimi olduğunda; sağ atrium ve sağ ventrikül üzerindeki etkilerine dikkat edilmelidir. Her iki odacık da basılanabilmekte, ancak sağ atrium sistol sırasında tamamen kollabe olabilmektedir. Bu durum görüldüğünde acil perikardial drenaj yapılmalıdır.
   Köpekteki perikardial efüzyonidiopatik olabilir. Küçük perikardial effüzyonlar konjestif kal yetmezli ile birlikte görülebilmekle beraber daha çok kardiak neoplâzmalarla birlikte görülürler bu nedenle anormal kitleler yönünden her zaman dikkatli muayene yapılmalıdır. Perikardial effüzyon, kitlelerin etrafını sınırlandıraraktanımlanmalarına yardımcı olur. Neoplâzmalar; değişik büyüklük ve şekillerde olup, genellikle orta derecede ekoiktirler. Sağ atrium ve perikardial kese içindeki kan pıhtıları ve trombüsler neoplâzmalara benzeyebilirler.
   Ultrasonografi, belirlenen herhangi bir kitleye şirurjikal yolla ulaşabilme imkânı hakkında bize bilgi verilebilir. Üç tip tümör yaygın olarak perikardial effüzyon ile ilişkili olmaktadır.

   Tanısı zor olabilen nadir bir durumdur. Ultrasonografik olarak kalın bir ekojenik epikardium görülebilir. Sol ventriküler serbest duvar hareketi, M mode ekokardiografide piklerin daralmasına bağlı olarak sınırlanmaktadır. Ventriküler hacimler normal ya da azalmış olabilir. İnterventriküler septumun anormal hareketlerine de dikkat edilmelidir. Ayrıca bu hastalıkta her iki atriumda da dilatasyon görülebilmektedir.
   Son yıllarda daha da gelişen ekokardiografi teknikleri sayesinde ultrason pek çok doğmasal ve edinsel kalp hastalığının tanısı, uygun sağaltım yönteminin seçimi ve iyileşmenin izlenebilmesine büyük katkıları olan non-invaziv, anestezi gerektirmeyen ve en önemlisi hastaya biyolojik bir zararı bulunmayan bir teknik olarak veteriner hekimlikte kullanım alanı bulmuştur. Burada dikkat edilmesi gereken nokta pek çok hastalığın tanısında ekokardiografinin tek başına yeterli bir tanı yöntemi olamayacağı, kesin bir tanıya varabilmek için hastanın anamnez, klinik bulgu ve diğer tanı yöntemlerinin de (kalp kateterizasyonu, radyografi EKG v.b.) dikkate alınmasının gerekli olduğudur. Her gün gelişen yeni teknikler sayesinde ekokardiografi kalp hastalıkları konusunda veteriner hekimler tarafından pratik alanda da geniş bir kullanım alanı bulabilecek bir tanı yöntemidir.

Hastanemizde, renkli doopler ultrasonografi ile kardiyolojik muayeneler, 1998 yılından itibaren  yapılmaya başlanmıştır.